De gemiddelde Nederlander wordt steeds ouder en Nederland vergrijst. Mede daardoor is er in toenemende mate behoefte aan ondersteuning voor mantelzorgers. Mantelzorg Almelo, voorheen onderdeel van de Stichting Informele Zorg Twente (SIZT), probeert daar handen en voeten aan te geven.

Spin in dat Almelose web is Gerda Wessels. Ze schetst het beeld. „Veel mantelzorgers doen het naast hun werk. Vanzelfsprekend, vanuit hun hart en met liefde. Dan lijkt het alsof het geen moeite kost. Maar als het langer gaat duren, dan zie je dat mantelzorgers overbelast raken. Ook zorg uit liefde kan tot overbelasting leiden.”

Ze geeft een voorbeeld: „Stel je hebt een demente vader of moeder. De eerste periode lukt het vaak nog wel. Maar naarmate iemand steeds meer vergeet, niet meer naar buiten kan, ’s nachts gaat dwalen, het toilet niet meer kan vinden, niet meer weet dat-ie zich moet wassen, niet meer weet dat-ie moet eten, dan is er steeds meer zorg nodig. Als je dan ook nog kinderen hebt en zelf ’s morgen naar je werk moet, is de grote vraag: hoe krijg je het allemaal geregeld?”

Voor een klein deel van de persoonlijke verzorging kun je bij het WMO-loket van de gemeente terecht. Iemand komt dan om te helpen douchen, of om de maaltijd klaar te zetten. Wessels: „Maar die is na een half uurtje weer weg. En wie is er dan de rest van de dag? En ja, er is dagbesteding mogelijk, maar daar kan niet iedereen naartoe. Bovendien is dat meestal ook maar een dag of twee per week.”

Ze voegt eraan toe: „Niet iedereen wíl dat ook. We zien het steeds vaker. Mensen die een hogere opleiding hebben gehad, willen niet een hele morgen knippen en plakken. Dat vinden ze niks. Ze gaan liever dammen of schaken. Maar dat kan vaak niet. We kijken wel naar oplossingen voor dit soort kleinere groepen, maar dat blijft lastig.”

Een bijkomend probleem is dat tegenwoordig in gezinnen vaak beide partners werken. Als er dan ook nog kinderen zijn, dan is er gewoonweg te weinig tijd. Dat zorg voor extra druk op de mantelzorgers, zegt Wessels: „Er belde laatst een meneer op die zei: ‘Het gaat echt niet goed met mijn vader en ik weet niet wat ik moet, want ik moet naar mijn werk. Waar krijg ik de zorg?’ De praktijk is dat je dan naar het WMO-loket moet, maar het duurt zo twee maanden voor de zorg in kaart is gebracht. Je moet de zorg dus eigenlijk al heel vroeg aanvragen. Maar ja, dan is de indicatie nog niet hoog genoeg en krijg je weinig of niks. Er zit een grote kloof tussen wat mensen nodig hebben en wat ze krijgen.”

Mantelzorg Almelo probeert de druk daarom wat te verlichten. Door gesprekken aan te bieden, door het Mantelzorg Café, door mee te kijken of de zorg goed is geregeld, en desnoods door de WMO nog eens wat meer onder druk te zetten. Verder zijn er bijeenkomsten waar mantelzorgers met elkaar ervaringen en tips kunnen uitwisselen.

Ook voor de komende tijd staan er weer wat activiteiten op de rol. Op 11 mei is er een bijeenkomst voor jonge mantelzorgers: kinderen van 8 tot 12 jaar die een familielid moeten helpen verzorgen of er nauw bij betrokken zijn. Wessels: „Uit onderzoek blijkt dat zo’n gezinssituatie vaak gevolgen heeft voor de latere ontwikkeling van de kinderen. Ze krijgen minder aandacht omdat alle zorg altijd naar een ander gaat. Hun problemen worden vaak opzij geschoven.” De bijeenkomst voor deze groep is bij FUN-IE-FIT aan de Berlagelaan. Ze kunnen er een middagje onbezorgd spelen en kinderen ontmoeten die hetzelfde meemaken.

Op 16 mei is er voor werkende mantelzorgers een bijeenkomst bij Medisch Centrum De Kolk. Om 19.30 uur begint er een lezing van ‘werkzorgadviseur’ Ria Schlepers. Ze staat stil bij alle aspecten die werken en zorg met zich meebrengen. Daarna is er een soort inventarisatie van welke taken de deelnemers allemaal op hun bordje hebben liggen. Er wordt gesproken over keuzes en dilemma’s en Schlepers geeft tips hoe ‘alle ballen in de lucht te houden’ zonder overbelast te raken.

Wie zich bij een van de bijeenkomsten wil aanmelden kan dat doen via tel. 06 10023568 of info@mantelzorgalmelo.nl 

De gemeente Almelo, waar veel mantelzorgers gebruikmaken van de ondersteuning, besloot een doorstart te maken met het steunpunt. Niet door in zee te gaan met een lokale zorgondernemer, maar door de activiteiten onder te brengen bij Stichting De Klup.

Onder die paraplu geven drie professionals en zo’n vijftig vrijwilligers nu steun aan ongeveer driehonderd mantelzorgers. Kantoor houden ze in Medisch Centrum De Kolk aan de Bornerbroeksestraat in Almelo.

„Veel mensen weten nog niet dat we hier nu zitten”, zegt Gerda Wessels, namens wat nu heet Mantelzorg Almelo. Zij is een van die professionals die de nieuwe organisatie aansturen.

„Er zijn direct na de start op 15 september wel brieven verstuurd aan de mantelzorgers maar die waren in nogal moeilijke taal opgesteld. Niet iedereen heeft dat goed begrepen”, aldus Wessels, daarbij nog opmerkend dat mantelzorgers zich nog steeds gewoon kunnen aanmelden.

Wat ook niet bij iedereen duidelijk is, is dat vrijwilligers die betrokken willen blijven bij Mantelzorg Almelo, zich opnieuw moeten melden.

Gerda Wessels: „Dat komt door de nieuwe privacyregels die in de Algemene verordening gegevensbescherming staan. Wij mogen geen contact met onze voormalige vrijwilligers opnemen. Daar is de curator heel streng in. We hebben nu zo’n vijftig vrijwilligers weer terug op de lijst, maar ik weet zeker dat er nog velen zijn die wel hulp aan de mantelzorger verlenen, maar hier nog niet op de lijst staan.”

Ondanks de nieuwe organisatie is het pakket diensten dat Mantelzorg Almelo aanbiedt, vrijwel ongewijzigd vergeleken bij dat van de SIZ Twente. Mantelzorg Almelo blijft hulp bieden bij het aanvragen van toelages, voert gesprekjes, geeft advies, regelt vervoer en begeleiding, organiseert ontmoetingsbijeenkomsten en veel cursussen. Over hoe je moet omgaan met dementie bijvoorbeeld. Of neem de cursus De kunst van het zorgen en loslaten.

Over de cursus De kunst van het loslaten zegt Wessels: „Het probleem met mantelzorgers is vaak dat ze niet meer aan zichzelf denken. Over wat ze zelf nu graag zouden willen en waar ze zelf plezier aan beleven. Ze zijn gewend altijd maar door te gaan voor de ander. Tot het water ze aan de lippen staat.”

En pas dan, als alles op het punt staat vast te lopen, melden ze zich bij de gemeente. „Daar”, zegt Wessels, „komen ze in het traject met de wijkcoaches. Daarin gaan ze eerst praten, zoeken naar alternatieve oplossingen. Dat duurt allemaal lang en voor de mantelzorger wordt dat dan echt te veel.”

Daarom proberen Wessels en haar helpers zo vroeg mogelijk met zwaarbelaste mantelzorgers in contact te komen. „We worden daarin geholpen door bijvoorbeeld huisartsen en fysiotherapeuten. Die zien deze mensen en kunnen ze tijdig naar ons doorsturen.”

Een speciale doelgroep vormen de jonge mantelzorgers. Dat zijn jongeren tot 21 jaar die zorg voor anderen op zich nemen. Deze groep in Almelo krijgt nu nog ondersteuning via SIZ Twente in Hengelo. Omdat onzeker is hoe het daar na het faillissement mee af gaat lopen, houdt Almelo de optie open om daarvoor zelf ondersteuning op te zetten.

Wessels: „Er blijft hoe dan ook ondersteuning voor deze groep. Het ging voor het faillissement om ruim 170 jongeren. Hopelijk komt er snel duidelijkheid over de afloop van het een en ander. Dan kunnen we door.”